Rijkswaterstaat

In de nacht van 1 op 2 januari 2019 verloor het containerschip MSC Zoë een enorm aantal containers op de Noordzee. Voor Michiel Visser, nautisch adviseur bij Rijkswaterstaat, een dag die hij niet snel zal vergeten. Hij nam even een piketdienst over van een collega die naar de tandarts moest. En de nasleep van wat er toen gebeurde houdt Michiel tot op de dag van vandaag bezig. Botte Jellema ging bij hem langs en samen gaan ze vijf jaar terug in de tijd. Wat ging er mis in de stormachtige januari nacht? En wat doet Rijkswaterstaat achter de schermen bij zo’n grote ramp op zee?

Voor Rijkswaterstaat is klimaatneutraal werken en het verkleinen van de ecologische voetafdruk heel belangrijk. En gooi je dan iets weg omdat je het op die ene plek niet meer kan gebruiken? Liever niet natuurlijk! Maar wat als het gaat om een grote stalen brug? Een brug die de A27 over de Bergsche Maas voert en nog lang niet versleten is? Dan zoek je er een nieuwe bestemming voor via de bruggenbank. Botte Jellema wandelt met adviseur Circulaire Economie Barbara Kuipers onder de Keizersveerbruggen om te horen hoe dat in z’n werk gaat.

Nederland kende vroeger vele moerassen. Drassige gebieden bij de overgang van land naar zee. In onze jarenlange strijd tegen het water zijn veel van die gebieden drooggelegd, en daarmee ging het moeras verloren. Maar daar komen we nu dus van terug. Botte Jellema ging met ecoloog Rosalie Heins het nieuwe moerasgebied Trintelzand in en daar vertelt zij waarom Rijkswaterstaat het moeras terug brengt in ons landschap. En waarom dat zo belangrijkrijk is!

Rijkswaterstaat bestaat in 2023 maar liefst 225 jaar. Een mooi moment om de geschiedenis in te duiken. Historicus Toon Bosch schreef een proefschrift over de beginjaren van Rijkswaterstaat. Hij neemt Botte Jellema mee terug naar de tijd waarin Christiaan Brunings, de oprichter en eerste directeur, kwam tot deze bijzondere gebeurtenis. En hoe lang het ook geleden mag zijn, het gedachtegoed dat ten grondslag ligt aan de oprichting is, ook 225 jaar later, actueler is dan ooit!

Bij de Noordzee denk je misschien aan weidse vergezichten en oneindige leegtes… Maar niks is minder waar want de Noordzee is hartstikke vol! Met kabels en leidingen, het is een oefenterrein voor Defensie, er varen meer dan 260.000 schepen per jaar, we winnen er zand en er wordt gevist. Maar dat is nog niet alles want er komen steeds meer nieuwe activiteiten bij. Denk aan zeeboerderijen, zonne-energieparken en misschien in de toekomst wel een of meerdere eilanden. Dat wordt dringen want de Noordzee is ook een heel belangrijk natuurgebied! En naast dit alles komen er ook steeds meer windparken op zee. De windturbines zullen in de toekomst zorgen voor 75% van onze duurzame energievoorziening. Botte Jellema bezocht Bram du Saar, programmamanager windenergie op zee bij Rijkswaterstaat, en zij bespreken de drukte op de Noordzee.

Zeegras. Vroeger maakten we er dijken en matrassen van. En, het is heel goed voor de biodiversiteit van onze zeewateren. Maar het gras verdween… Met wat menselijke hulp is het nu weer terug, en het groeit! Raven Cammenga, marine bioloog bij Rijkswaterstaat weet er alles van en Botte Jellema zocht hem op bij het Wad.

Nederland warmt op. En er valt in sommige jaren véél minder regen, zowel hier, als over de grens, waardoor ook de grote rivieren minder water inbrengen. Het gevolg: droogte en watertekorten. Maar water hebben we nodig! Om te drinken, voor de landbouw, voor de natuur, maar ook om het zoute zeewater terug te dringen. Hoe gaan we om met dit nieuwe probleem? Dat is een grote opgave voor Rijkswaterstaat. Vincent Beijk werkt dagelijks tegen droogte en vertelt Botte Jellema alles over zijn werk.

Na de Tweede Wereldoorlog lagen de bruggen van Nederland er niet best bij, vele waren verwoest. En dat terwijl het verkeer vanaf de jaren vijftig een flinke spurt nam. Er moesten dus ook nog veel bruggen bij gebouwd worden, heel veel, en snel ook. Die bruggen, uit de periode van de ‘wederopbouw’, hebben goed werk verricht. Zijn ze nu toe aan pensioen? Niet zomaar. We kunnen nog lang niet zonder al deze bruggen. Rijkswaterstaat werkt daarom aan een grote opgave: renoveren en vernieuwen. Botte Jellema kijkt naar de periode van de wederopbouw en de bijzondere bruggen uit de tijd, samen met Anita Blom van de Rijksdienst van het Cultureel Erfgoed.

De Nieuwe Waterweg, gewoon een stukje kanaal van 7 kilometer. Een doorgraving van Rotterdam naar de Noordzee dat alweer 150 jaar geleden geopend werd. Dus zo nieuw is deze waterweg ook niet meer. Maar het is dankzij dit kanaal dat Rotterdam kon uitgroeien tot een wereldhaven. En dit stukje waterweg herbergt meer dan alleen maar water. Een Panamees schip zonk er in de jaren 50 tijdens een erbarmelijke storm en ligt nog steeds op de bodem. Evenals een schat uit de tweede wereldoorlog. En dankzij de Nieuwe Waterweg ontstond 150 jaar geleden ook Hoek van Holland. Botte Jellema sprak af met Henk van der Lugt, inwoner van Hoek van Holland, actief in de historische vereniging en niet in de laatste plaats gepensioneerd loods. Vele jaren heeft hij de grootste schepen ter wereld over dit beroemde kanaal geloodst en voor hem heeft de Nieuwe Waterweg weinig geheimen.

Al eeuwenlang vechten we tegen het water. Maar wat als we nu eens met de kracht van de natuur gaan samenwerken? Wat zou er gebeuren als we een gigantische berg zand voor de kust leggen en het daar dan een decennium met rust laten? Dat was de vraag bij het begin van de Zandmotor. Het is nu tien jaar later en Botte Jellema neemt een kijkje samen met projectleider Carola van Gelder. Wat blijkt? Wind en water doen hun het werk beter dan gedacht!

Dorpen verzwolgen, heel veel mensen verdronken, maar één baby overleeft de vloed. Waar gaat dit over? Is dit een onheilspellend toekomstbeeld als gevolg van klimaatverandering? Nee, het is de Sint Elisabethsvloed, en die is 600 jaar geleden. Waarom herdenken we deze vloed eigenlijk nog, en wat hebben al die watersnoodrampen uit een ver verleden ons nog te vertellen? Botte Jellema gaat op zoek naar het verhaal.

De Flevopolder viel droog in 1968. Het is nog steeds de grootste door mensen gemaakte polder ter wereld. Landbouw, wonen, en industrie konden van start gaan in deze nieuwe polder. Maar al snel kwam ook de natuur zijn aandeel opeisen, en veranderde de kijk op natuur in Nederland. Mennobart van Eerden begon 40 jaar geleden als jonge bioloog bij Rijkswaterstaat om te werken aan natuurontwikkeling. Met Botte Jellema wandelt hij door de Oostvaardersplassen en vertelt erover.

Vroeger gingen mensen er nog speciaal naar staan kijken en het was het symbool van de moderne tijd. Nu is het een onvermijdelijke ergernis in het dagelijks leven. De file natuurlijk! Botte Jellema blikt terug met ANWB-historicus Hans Buiter op dit wonderlijke fenomeen.

Evacuaties, zandzakken voor de deur, het leger die de lege huizen kwam beschermen. In de jaren ’90 overstroomde eerst de Maas, en twee jaar later de Maas én de Rijn… iets wat maar eens in de 250 jaar kon gebeuren, vond kort na elkaar plaats. En dus werd het tijd voor een nieuwe aanpak: Ruimte voor de Rivier. Botte Jellema spreekt met Hans Brouwer aan de oevers van de Waal om terug te blikken op dit gigantische project.

Het is het grootste natuurgebied van Nederland, een van de meest bijzondere kraamkamers ter wereld, én het staat de UNESCO werelderfgoed lijst. Botte Jellema wandelt met Rick Hoeksema over het Wad en ontdekt waarom dat zo is.

De A10. De enige ronde snelweg van Nederland is 30 jaar geworden. Maar hoe blij is Amsterdam met ‘zijn’ snelweg? Botte Jellema ging op zoek naar het antwoord.

Hoe gaat het eigenlijk met de vissen in onze rivieren? En waarom is het zo belangrijk dat ze vrij op en neer kunnen zwemmen? Botte Jellema praat bij de Waal met visexpert Margriet Schoor. Luister mee naar wat Rijkswaterstaat doet om de vissen te helpen.

Bijna 160 jaar geleden bouwde Rijkswaterstaat de Ottersluis als onderdeel van de Nieuwe Merwede. Vandaag is deze sluis niet alleen een monument, hij schut ook nog steeds! Wim van Wijk woont al zijn hele leven naast de Ottersluis en Botte Jellema ging er naar toe om te luisteren naar zijn verhalen.

Je zoeft er altijd gedachteloos langs in de auto. Maar wist je dat bermen ook ware natuurgebieden zijn? En waarom een berm zo belangrijk is? Rosalie Heins, ecologe bij Rijkswaterstaat, vertelt er alles over aan Botte Jellema.

Op 17 april 1945 blies de Duitse bezetter een gat in de dijk. En zo liep de toen net drooggelegde Wieringermeerpolder weer onder water. Rein Koolen maakte het mee als kleine jongen en moest vluchten. Botte Jellema ging naar hem toe in de polder en kwam terug met zijn verhaal.