Opgejaagd

Opgejaagd Hoe ziet ons onderwijssysteem en de kinderopvang eruit als je kijkt door de ogen van iemand uit Scandinavië? Documentairemaker Jennifer Pettersson woont al 20 jaar in Nederland en voelde zich hier altijd thuis. Maar sinds ze kinderen heeft, twijfelt ze of ze niet beter terug kan gaan naar Zweden. In de 8-delige podcast Opgejaagd volgt Jennifer twee jaar lang haar eigen gezin en reist ze door Nederland op zoek naar de oorzaken en gevolgen van systeemfouten in het Nederlandse basisonderwijs en de kinderopvang. Ook gaat ze naar Zweden om te zien of het daar zoveel beter is. Aan het eind van de serie wil ze de knoop doorhakken of ze moet blijven of vertrekken. Meer informatie op vpro.nl/opgejaagd.

Sinds Jennifer kinderen heeft, voelt ze zich een vreemde in Nederland; het land waar baby’s opgevangen worden door crèche-leidsters die immuun zijn voor huilgeluiden en waar kleuters dolblij mogen zijn met een volle minuut aandacht van de juf. Het land ook, waarin moeders de klas boenen, bij gebrek aan geld voor een schoonmaker. Ze vraagt zich af of ze niet beter terug kan gaan naar Zweden, wat in vergelijking met Nederland het paradijs lijkt voor ouders met jonge kinderen. Er is slechts één probleem: haar echtgenoot wil niet mee.

Jennifer blijft steeds langer hangen op de school van haar oudste dochter, omdat de juf het niet alleen aan lijkt te kunnen. Maar je blijkt niet uit Zweden te hoeven komen om je te verbazen over het Nederlandse systeem. Jennifer spreekt moeders uit alle windstreken die op haar verhaal reageerden en die bijna even verbijsterd zijn over hoe het hier geregeld is als over het feit dat de meeste ouders het klakkeloos lijken te accepteren. Met verhalen over het kinderdagverblijf als plek waar we onze kinderen tijdelijk parkeren en een moeder die haar topfunctie opgeeft om de educatie van haar kind dan maar zelf te doen.

Wat gebeurt er tijdens een normale schooldag in een kleuterklas en hoe normaal is dat eigenlijk? Met humor en afgrijzen kijkt Jennifer mee tijdens een doodgewone dag in een kleuterklas, waar de juf haar aandacht moet verdelen tussen kotsende kleuters en de rest van de kinderen. De kleuters leren ijzeren discipline en oefenen zich in wachten, maar wat leren ze eigenlijk nog meer en hoeveel vrijheid hebben ze om vrij te spelen? Neuropsycholoog Jelle Jolles en orthopedagoog Sieneke Goorhuis-Brouwer geven hun ongezouten commentaar op het Nederlands kleuteronderwijs.

Jennifer ontmoet ouders van gezonde kinderen die door school onder druk zijn gezet om te kijken of ze lijden aan ADHD, dyslexie of een andere stoornis. Wat bezielt scholen om deze diagnosedruk uit te oefenen? Zo spreekt ze ook met ouders en psychiaters en bezoekt een klas waar de uitgeputte leerkracht te kampen heeft met twaalf kinderen met een label. Zelf ervaart ze via haar dochter hoe zelfs maar één kindje met gedragsproblemen een hele klas kan ontregelen.

Als de kleutertijd voorbij is, moeten kinderen ineens keihard werken. Vanwaar deze haast? Jennifer gaat te rade bij de juf, bij een andere moeder, bij experts en bij de Onderwijsinspectie om te achterhalen wie het tempo bepaalt waarin Nederlandse kinderen moeten leren lezen, schrijven en rekenen en wat de gevolgen ervan zijn; gevolgen die ze ook ervaart in haar eigen gezin.

Wat doen toetsen en prestatiedruk met leerlingen en leerkrachten? Jennifer bezoekt een klas met 6-jarigen die getoetst worden door een leraar die zelf tegenstander is van het systeem. Ze kijkt naar de zin en onzin van het vroege toetsen en vraagt zich af waar de druk om te presteren vandaan komt. Ook onderzoekt ze of kansarme kinderen juist baat hebben bij een objectieve Cito-toets.

Is het werkelijk zoveel beter in Zweden? Jennifer gaat op reis om te zien hoe het daar geregeld is in de kinderopvang en het basisonderwijs. Allereerst gaat Jennifer naar het hoge noorden waar ze de mensen ontmoet van wie ze ooit een wiegje kocht op Marktplaats. Het Nederlandse stel emigreerde zonder huis, zonder werk en zonder ooit achterom te kijken. Ze bezoekt crèches en scholen en spreekt Zweedse experts om te achterhalen hoe de Zweden voor elkaar krijgen wat in Nederland niet lijkt te lukken en welke prijs ze betalen voor hun systeem.

Jennifer heeft een beslissing gemaakt, maar hoe het te vertellen aan haar man? En wat willen de kinderen eigenlijk? Zijn ze bereid om alles achter zich te laten voor een beter leven op school? Er is maar een manier om erachter te komen. In de voorlaatste aflevering van Opgejaagd gaat Jennifer met man en kinderen naar Zweden om te kijken of ze zich daar thuis kunnen voelen, werk kunnen vinden en gelukkig kunnen worden.

Niet iedereen is in staat of bereid om te emigreren voor beter onderwijs. Wat valt er voor hen te kiezen in Nederland? Samen met haar man kijkt Jennifer naar mogelijkheden om aan het Nederlandse systeem te ontsnappen, zonder het land te verlaten; op zoek naar een plek waar het onderwijsklimaat even goed is als in Zweden. Ze gaat te rade bij mensen die een weg hebben ontdekt tussen emigreren en in Nederland blijven, en ontdekt dingen over het Zweedse onderwijs die ze liever niet had willen weten. Uiteindelijk hakken Jennifer en haar man een knoop door over wat ze zelf gaan doen – vertrekken of blijven en genoegen nemen met minder.